De linkdump van 6 september
Tijd voor de nieuwe linkdump! Wat heb ik onder andere gelezen deze week, en wat vond ik ervan?
Ik zit te puzzelen met de publicatie-volgorde. Vanwege de POSSE-strategie, die ik hier beschreef:
Vandaar dat je hieronder ook links leest die ik pas later deel op social media. Of ik dat zo blijf doen, weet ik nog niet. Misschien werkt linkdumpen wel beter via een andere strategie die Indieweb ook beschrijft: PESOS, niet POSSE - hoewel POSSE beter lijkt dan PESOS, aldus Dries Buytaert, de bouwer van Drupal:
Anyway, de links van deze week:
De fabels van Faber
De asielcrisis! Welke asielcrisis? Het is vooral een fabel van Faber, zegt promoverend communicatiestrateeg Konings:
https://konings.substack.com/p/de-val-van-coalitie-wilders-en-de
Talkshows talkshows talkshows
Vijf nieuwe talkshows, maar hoe relevant is het genre nog, vroeg het NRC onlangs:
Tja, dacht ik: de vraag stellen is 'm beantwoorden: niet.
Maar eigenlijk is dat te makkelijk. Want: we zijn met zijn allen Nederlanders, en Europeanen. Dit betekent dat we vaak met elkaar moeten overleggen over belangrijke politieke onderwerpen. Hoeveel wapens en geld geven we nog aan Oekraïne, hoe voorkomen we dat onze natuur stikt in de stikstof, dat soort vragen.
Dus: talkshows zijn belangrijk in een media-democratie. Wij zitten misschien niet dagelijks persoonlijk met alle ministers om de tafel, maar het punt van een democratie is: dat zou wel móeten. Nu zijn we met teveel mensen voor directe democratie, en dus doen we het indirect, onder andere door verkiezingen, een oppositie in de Tweede Kamer, maar dus ook door talkshows: vooral politieke talkshows zijn plekken waar onze ministers verantwoording kunnen afleggen.
Het genre is dus idealiter héél relevant. Maar wat als de talkshows geen aandacht trekken, omdat ze te saai of slecht gemaakt zijn? Wat als de burger geen talkshows wíl kijken - en liever B&B Vol Liefde kijkt?
Dan nóg moeten die talkshows gemaakt worden - ook al kijkt er geen hond naar. Want alleen al de aanwezigheid van zo'n podium houdt de zittende macht scherp: je weet als minister niet of er écht vragen gesteld gaan worden, maar je weet dat ze altijd gesteld kúnnen worden.
Nu hoeft dit natuurlijk niet per se op TV, hoewel er wel meer mensen TV kijken dan een krant lezen. En de onmiddellijkheid van live TV heeft ook weer journalistieke voordelen. Misschien hoeft het niet altijd aan een tafel, met lauw bier erbij, en Gerard Joling ernaast. Maar dat een kritisch podium belangrijk is in een democratie, staat als een paal boven water. Dus ja, dat genre is nog heel relevant.
Sapiens in de mist
Professor Priya Sattia van Stanford schreef in het blad Foreign Affairs een heerlijk slimme, niet al te positieve recensie van het boek The Invention of Prehistory: empire, Violence, and our Obsession with Human Origins van Stefanos Geroulanos:
https://reader.foreignaffairs.com/2024/08/20/sapiens-in-the-mist-2/content.html
Drie conclusies na dit artikel:
- De recensie is effectief: ik ga dit boek niet lezen, ondanks dat ik titel en het onderwerp wel interessant vind
- Het gebeurt eigenlijk te weinig dat ik een recensie lees die een boek bekritiseert - sinds Matthijs van Nieuwkerk zijn in de Nederlandse media zo'n beetje álle boekrecensies vrijwel uitsluitend positief. Waar zijn de écht kritische recensenten gebleven?
- Zowel Priya Sattia als Stefanos Geroulanos zijn het wél met elkaar eens over een belangrijk inzicht: dat 'de geschiedenis' als media-fenomeen hoofdzakelijk een propaganda-instrument is.
Geroulanos beargumenteert (blijkbaar) vrij overtuigend, dat geschiedschrijving vooral heeft gediend als een koloniale stok om 'andere' volkeren (met name niet-Angelsaksische) mee te slaan. Zo van: 'de geschiedenis leert dat die Indianen, Igbo of Ieren een onderontwikkeld volk van barbaren zijn, die wel wat Angelsaksische/Boreale/Europese beschaving kunnen gebruiken'. Op zich een begrijpelijke claim, een variant van de stelregel dat 'de geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars'.
Maar Priya Sattia beargumenteert dat Geroulanos eigenlijk zelf ook in dezelfde val trapt: hij beperkt het misbruik van 'de geschiedenis' teveel tot de late negentiende eeuw, teveel tot de relatief moderne, meer 'wetenschappelijke' geschiedschrijving, en teveel tot de Angelsaksische wereld. Alsof het alleen maar de koloniale Britten en Amerikanen waren die de geschiedschrijving misbruikten voor hun eigen realpolitik.
Sattia laat overtuigend zien dat overal ter wereld, en te allen tijde, geschiedschrijvers de machthebbers stroop om de mond hebben proberen te smeren - dat de stelregel over overwinnaars en de geschiedschrijving universeel is. Maar tegelijkertijd laat ze ook zien dat er altijd ook geschiedschrijvers zijn geweest die de uitzondering vormden: schrijvers die juist de historische handschoen hebben opgenomen voor 'die inboorlingen'. Wie had dat kunnen zien aankomen: de geschiedenis van het schrijven van de geschiedenis is bijna net zo lang, ingewikkeld en veelzijdig als de geschiedenis zelf,en laat zich niet platslaan tot één tijd, één plaats, en één invalshoek.
Soedan laat zien hoe een wereld zonder functionerende rechtsorde eruit ziet
Ik snap helemaal dat de doorsnee nieuws-consument geen zin heeft om te lezen over nóg een uitzichtloze oorlog, na de imperialistische oorlog van Poetin tegen Oekraïne en de onbegrensde razernij van Netanyahu tegen Gaza. Maar toch: expert Timmo Gaasbeek van Clingendael voorziet een verschrikkelijke hongersnood in Soedan, veroorzaakt en verergerd door de net zo verschrikkelijke burgeroorlog die daar plaatsvindt:
https://www.clingendael.org/publication/sudan-hunger-death
Zowel het FD als The Economist schreven er ook over en noemen Soedan de hel op aarde:
https://fd.nl/politiek/1529952/soedan-rijk-aan-goud-is-de-hel-op-aarde
https://www.economist.com/briefing/2024/08/29/anarchy-in-sudan-has-spawned-the-worlds-worst-famine-in-40-years
Beide nieuwsmedia schetsen hetzelfde beeld: Soedan is de speeltuin geworden van bloeddorstige machtswellustelingen. Dat begint met de twee strijdende partijen: de SAF en de RSF, die eerst samenwerkten om de genocidale Omar al-Bashir af te zetten, schuwen niet om hongersnood in te zetten als wapen. Dat heeft al geleid tot vermoedelijk 150.000 doden, meer dan tien miljoen ontheemden en kan, volgens Gaasbeek, leiden tot een hongersnood waarbij miljoenen omkomen.
'It is hard to see past the human tragedy of the war in Sudan' schrijft The Economist, maar toch doet ze dat:
Want er is een belangrijk inzicht voorbij de afgrijselijke tragedie: dit is hoe een wereld eruitziet zonder internationale rechtsorde. Want wat is er aan de hand: voor regionale spelers is Soedan niets meer dan een schaakbord waarop ze de SAF en de RSF hun onderlinge strijd om macht, geld en status voor hen laten uitvechten. De Verenigde Arabische Emiraten (op social media vooral bekend vanwege de Instagram-foto's uit Dubai) ontkent wat iedere kenner ziet: dat zij de RSF steunen met wapens en geld, om meer invloed in de regio te verwerven. Saudi-Arabië steunt de SAF dan weer, maar niet volledig, terwijl Turkije een kans ziet om meer wapens te verkopen via Egypte. De SAF heeft niet genoeg aan de halfhartige steun van Saudi-Arabië en wendt zich tot Iran. Nog verder op de achtergrond steunt Poetin de RSF, maar is óók bereid om de SAF van wapens en geld te voorzien, mits ze een haven kunnen krijgen aan de Rode Zeekust van Soedan.
In een land zonder burgeroorlog is er een functionerende interne rechtsorde. Die rechtsorde leunt op twee factoren: ten eerste, rechtsprincipes die onderlinge conflicten helder oplossen en ten tweede, een politie-apparaat om die rechtsprincipes te handhaven en te beschermen. Tussen landen, op internationaal vlak zijn er prachtige rechtsprincipes opgeschreven, maar een politie-apparaat om die principes te handhaven en beschermen is er te weinig geweest. Politicologen weten ons te vertellen dat de Verenigde Staten als eenzame supermacht een tijdje die functie heeft weten te vervullen, geholpen door instituties zoals de Verenigde Naties en haar Veiligheidsraad. Eerder vormden de Verenigde Naties en de Veiligheidsraad de arena waarin de Soviet-Unie het opnam tegen de VS - wat paradoxaal genoeg tot de stabiliteit van de Koude Oorlog leidde.
Maar nu? Nu trekt geen van de regionale machten en betrokken grootmachten zich ook maar iets aan van het menselijk leed dat ze veroorzaken. Straffeloos verkoopt iedereen aan beide kanten wapens en geld in ruil voor land en bronnen. De mensen van Soedan kan niemand wat schelen.
Ook Nederland niet, want wat gaan wij doen als een handjevol van die ruim tien miljoen ontheemden bij ons aankloppen voor asiel?
Is Xi Jinping een AI-doomer?
Is Xi Jinping een AI-doomer? Dat vraagt The Economist:
https://www.economist.com/china/2024/08/25/is-xi-jinping-an-ai-doomer
En dat is misschien wel één van de belangrijkste vragen van deze tijd.
Eerst even wat verheldering: al een jaar of vijftien maken AI-experts zich zorgen over een mogelijk doemscenario: artificiële intelligentie wordt vele malen slimmer dan ons mensen, en vaagt ons dan van de aardbodem weg. AI doet dat niet omdat het ons per se haat: de AI-doemdenkers benadrukken dat AI's wegen ondoorgrondelijk zijn, en dat het voor AI al genoeg kan zijn als de mensheid simpelweg irrelevant is voor haar eigen, voor ons onbegrijpelijke doelen. Tegenover de doemdenkers staan de AI-versnellers: mensen voor wie bovenmenselijk slimme AI niet snel genoeg kan komen - want wie weet wat voor economische en misschien zelfs spirituele voordelen we daar weer uit kunnen halen?
Nu zei The Economist eerder ook dat het terecht is dat overheden zich terecht focussen op de meer korte-termijn-risico's van AI. Denk bijvoorbeeld aan de toeslagenaffaire: de Belastingdienst had aan een beetje discriminatoire data science al genoeg om een hele generatie ouders in de vernieling te helpen, zonder superslimme, zelfdenkende computers:
https://www.economist.com/podcasts/2024/08/28/why-regulators-are-focusing-on-ais-immediate-risks
Maar scenario-denkers denken in termen van én-én, en rekenen met de simpele formule van kans maal impact. We weten vrij zeker wat de impact is van de vrije domme AI die wereldwijd leidt tot schandalen zoals de toeslagenaffaire: die is desastreus! Misschien is de kans op bovenmenselijke AI wel héél klein, maar hoeveel desastreuzer is de impact dan - en hoe belangrijk is dus het reguleren ervan?
De amorele techbro's van Sillicon Valley hebben China altijd als verkoopargument gebruikt: China zou geen enkele restricties opleggen aan de ontwikkeling van AI, dus als de Verenigde Staten de 'race' naar bovenmenselijk intelligente, zelfdenkende AI wilde winnen, dan móesten ze wel onbeperkt investeren in alles wat Sillicon Valley maar bedacht. Maar nu blijkt dus dat China helemaal niet eenduidig in het kamp van de AI-versnellers zit - en misschien zelfs wel meer in het kamp van de doemdenkers. Een nieuwe barst in de cultureel-economische hegemonie van Sillicon Valley.