Hot takes on clickbait - 28 juni 2024

Wat in vredesnaam heb ik deze week onder andere gelezen, en waarom? Die eerste vraag kan ik beantwoorden, die tweede, wat moeilijker.

Over zenboeddhisme en Japan

Bij het verdwalen in het clickhole van het NRC...

(Iets wat we allemaal doen als we in de trein op onze smartphone kijken, toch? Ik bedoel dan vooral: verdwalen in clickholes, niet: specifiek verdwijnen in het clickhole van NRC.)

Bij het verdwalen in het clickhole van het NRC dus, kwam ik een onmeunig oud artikel tegen van 21 maart 2024: 'Wij zijn niet twee': hoe zen opbloeide in Japan.

Het is een dubbele boekrecensie, waarin onder andere twee thema's naar voren komen: ten eerste, dat zenboeddhisme niet iets intrinsiek 'Japans' is, en ten tweede, hoe nationale culturen elkaar over en weer 'essentialiseren'.

De auteur kent zijn klassiekers in dat essentialiseren van 'Japan' - en hij is er terecht kritisch op. Wat me vooral bijblijft van dit artikel:

• Dat het hedendaagse 'essentieel Japanse' denken zijn wortels heeft in de Duitse, academische filosofie
• De veelbewonderde D.T. Suzuki populariseerde het zenboeddhisme, maar essentialiseerde het ook - jammer, want Suzuki was óók nationalistisch en militaristisch
• De bekende beat-schrijver en boomer-idool Alan Watts raakte dusdanig verlicht door het zenboeddhisme, dat hij zich in 1973 dooddronk.

De negende-eeuwse Chinese zen-boeddhist Linji Yixuan bedacht de volgende bekende zen-koan: 'Kom je een boeddha tegen, dood hem dan'.

Deze dubbele boekrecensie is daar misschien wel een mooie illustratie van.

Solar geo-engineering

De Amerikaanse science fiction schrijver Neal Stephenson weet wel hoe hij de klimaatcrsis moet verkopen aan een skeptisch publiek: door er keiharde peaurneaux van te maken. Met zijn ‘Termination Shock’ bracht hij het allemaal wel erg dichtbij, voor ons echte Hollanders dan: daarin speelde een fictief vrouwelijk lid van Ons! Eigen! Koningshuis! met het lid van een ander karakter in het boek.

Goed, nu ik je aandacht heb: terug naar de inhoud.

De hoofdrol in Termination Shock wordt namelijk niet gespeeld door mensen, maar door een proces: ‘solar geo-engineering’. Er zijn verschillende manieren waarop dat kan, maar Stephenson beschreef het afschieten van raketten met waterstofsulfiet - als ik het me goed herinner - om zo een hitte-afstotende laag bovenaan de atmosfeer te creëren. De aarde gaat dan technisch gewoon door met opwarmen, maar we merken er minder van omdat we een verkoelende deken over ons heen hebben gelegd.

Klimaatwetenschappers zijn er nog niet uit of dit nu een goed idee is. Sommigen zijn er mordicus tegen, anderen zijn enthousiast, en een grote groep is geen fan, maar zegt dat we niet anders kunnen: https://www.technologyreview.com/2024/04/23/1091604/why-new-proposals-to-restrict-geoengineering-are-misguided/

Die discussie wordt er niet makkelijker op nu een nog recenter onderzoek een paradoxale conclusie trok: met geo-engineering kan het in bepaalde regio’s juist weer NOG warmer worden: https://www.chemistryworld.com/news/warning-that-solar-geoengineering-could-cause-unexpected-regional-heating/4019406.article?adredir=1

Ik heb het antwoord ook niet, maar dit is een belangrijke politiek-wetenschappelijke discussie die NU speelt. Wat is de inbreng van het Nederlandse volk hierin, anders dan een fictief personage in science fiction lectuur?

Het Rathenau-instituut over innovatiebeleid

Het Rathenau Instituut bericht dat het geld voor het innovatiebeleid piekt in 2024 en daarna alleen maar daalt. En waarom daalt het? Ohja: het hoofdlijnenakkoord, dat met hoop, lef en trots juist níet investeert in de toekomst van Nederland. Die zon gaat vanzelf wel weer schijnen, toch?

En dat terwijl we de afgesproken drie-procents-norm al niet eens halen: we gaven in 2022 ongeveer 2,3 procent uit aan R&D, terwijl de VS ongeveer 3,5 procent en Zuid-Korea zelfs bijna vijf procent eraan uitgeeft.

Nu kan ik wel gaan herhalen wat economen al jaren zeggen: dat technologische innovatie, mits goed door de overheid gereguleerd, zo'n beetje de enige welvaartsmachine is die we hebben. Dat we dankzij technologische innovatie onszelf uit het Malthusiaanse moeras hebben kunnen trekken, enz. enz. enz.

Maar ik hoor het aankomend kabinet al denken: 'wat kan ons dat schelen? Het gaat toch prima zo?'

Ja, helemaal prima: met een economie die voor de ene helft draait op goedkope, uitgebuite, geïmporteerde arbeidsmigranten die we vervolgens ook nog gaan haten omdat ze ons vuile, laagbetaalde, 'laaggeschoolde' werk voor ons opknappen. Voor de andere helft draait de economie op hoogopgeleiden uit ándere landen, waar ze wél investeren in de kennis en vaardigheden van hun eigen burgers.

Zonde, eeuwig zonde.

Het digital news report 2024

Ik had je graag schrik willen aanjagen door te roepen: 'help! Onze media verzuipt!'

Maar het valt eigenlijk wel redelijk mee, als je het recente Digital News Report erop naleest. En dan bedoel ik: het rapport echt even doornemen, niet het persbericht overnemen.

Ik ben natuurlijk een glas-half-vol-type, dus in dat rapport keek ik vooral naar de internationale vergelijking: we hebben bijvoorbeeld minder nieuwsmijders dan in Brexit- of Trumpland. We hebben meer vertrouwen in ons nieuws dan iedereen, behalve de Noren.

Toch is niet alles pais en vree in medialand: de interesse in nieuws en het nieuwsgebruik neemt wel af. We betalen er minder voor. We maken ons zorgen over nepnieuws. Mensen nemen steeds meer nieuws tot zich via parasociale en algoritmische media, waarmee ze niet 'deelnemen' aan 'het publieke debat', maar gewoon wezenloos doorscrollen.

En dat is wel jammer: nieuws, écht nieuws, goed gemaakt nieuws, grondig onderzocht nieuws, is de zuurstof van onze democratie. Zo was bijvoorbeeld de Toeslagenaffaire en menig ander schandaal nooit aan het licht gekomen, zonder goede journalistiek.

Dus: neem een abonnement op één of meerdere echte nieuwsmedia. En: práát over het nieuws, met je vrienden, familie en in alle app-groepen en op alle platforms waar je zit. Verschil van mening met elkaar - dat hóórt erbij. Discussieer, debatteer: zacht op de relatie, hard op de inhoud.

De AMOC maakt AMOK!

De Volkskrant bracht vorige week vrijdag misschien wel het belangrijkste nieuws van ons leven dat we graag negeren: de AMOC maakt amok.

Sorry, dat is echt een slecht en ongepast grapje bij zo'n serieus onderwerp. Maar wat moet ik dan doen: de klimaatcrisis ongefilterd in de nihilistische bek kijken? Ik kijk wel uit, dat verpest de vibe.

De AMOC is het hele systeem áchter de Golfstroom. Dankzij de Golfstroom is het hier in Nederland niet stervenskoud: warme lucht reist vanaf de evenaar onze kant op, en zorgt ervoor dat we hier soms toch van een zomer kunnen spreken. Natte zomers, weliswaar, maar toch: zomers.

Zonder de AMOC vriezen we dood, ook in de zomer, wil ik maar zeggen.

Die AMOC kan stil komen te liggen door de opwarming van de aarde: het zoute water moet ergens tussen IJsland en Groenland afkoelen en wegzakken om de cirkel rond te maken, maar dat zou wel eens tegengehouden kunnen worden door een toevoer van koud en zoet water, onder andere door de toenemende regens en smeltende gletsjers.

Klimaatwetenschappers waarschuwen hier al langer voor, en volgers van klimaatwetenschap zoals ikzelf vreesden dus al langer dat zoiets er aan zat te komen (ik las vroeger graag de Kijk, wat kan ik zeggen, ik ben een nerd).

En wat bericht De Volkskrant? Er zijn enkele voortekenen dat dat nu lijkt te gebeuren. Veel eerder dan voorspeld.

I hate to say I told you so, maar eh...I told you so. Play stupid games, win stupid prizes. Winter is coming.

Wat leer ik hier nu van?

Dit is de tweede linkdump hier. Misschien moet ik ze wat korter houden - en wie weet kan ik dan volgende week óók een antwoord geven op de vraag 'waarom lees ik dit?'. Althans, een antwoord dat beter is dan: 'omdat de algoritmische goden dat zo beschikken'.