Linkdump: 18 februari 2025, het grote AI-circus gaat door
Ja, sorry, ik loop een beetje achter: enkele van de artikelen hieronder zijn alweer van vorige week. Vorige week! Dat is geen fake news, dat is oud nieuws!
Investeer in AI-geletterdheid
Katja van Kranenburg-Hanspians riep in het FD op tot 'AI-geletterdheid' voor een toekomstbestendige werkcultuur:
https://fd.nl/opinie/1544350/veranker-ai-geletterdheid-voor-een-toekomstbestendige-werkcultuur
Nu is zij niet de minste: ze leidt de Projectgroep Digitalisering en AI van de Nederlandse Orde van Advocaten:
https://www.advocatenorde.nl/nieuws/projectgroep-digitalisering-ai-van-start
Ze roept werkgevers op om werknemers te helpen om AI-geletterd te worden. Helemaal mee eens: de wereld heeft er baat bij als iederéén AI-geletterd wordt. Maar toch voelt deze oproep niet helemaal goed gericht. Want:
- Wat ís precies 'AI-geletterd'? Is het voldoende als een werknemer een vier-uur durende, door het AI-model Sora gegenereerde video bekijkt om '(senior!) prompt engineer' te worden? Of verwacht ze dat medewerkers in vier uur per maand machine learning with Python doorwerken op Coursera?
- Wat is precies AI? Door de recente venture capital hype cycle zijn we gaan geloven dat 'ChatGPT enzo' AI is - maar eigenlijk is dat maar één, bijzonder vermakelijke en praatgrage, toepassing ervan. Waarvan ook weer de vraag is: hoe legaal is het eigenlijk, om ChatGPT of Claude of... te gebruiken, gegeven dat de meesten van die taalmodellen getraind zijn met wederrechtelijk gescrapete 'data'? Of hoort daar kritisch op zijn, ook weer bij AI-geletterdheid?
- Waarom zijn het de werknemers die onverkort verplicht zijn zich die geletterdheid eigen te maken? Is dat omdat ze dan beter begrijpen waarom ze door een AI-ongeletterde bestuurder overbodig gemaakt worden? Is het een inspanningsverplichting of een resultaatverplichting? En wat als je dat resultaat dan niet haalt?
Vooral dat laatste is een interessante vraag. In het boek Power and Progress, Our Thousand-Year Struggle Over Technology and Prosperity laten auteurs Daren Acemoglu en Simon Johnson zien dat hoe een technologie geïmplementeerd wordt, één op één bepaalt wat de effecten ervan zijn op de arbeidsmarkt. Die effecten kúnnen zijn: massa-ontslagen en onmeunige winst voor de aandeelhouders en bestuurders, maar die effecten kunnen ook zijn: werknemers die de machtsverhouding met de werkgevers gelijk weten te trekken en zo eerlijker contracten voor zichzelf en hun collega's kunnen afdwingen.
Welk van die twee ziet Katja van Kranenburg-Hanspians voor zich? Op basis van haar oproep heb ik geen idee.
Soms is de overheid écht goedkoper
Je verwacht het niet in het FD.
Maar misschien weer wel van een oud-Tweede Kamerlid van de PvdA: soms is de overheid echt beter en goedkoper, in dit geval als het gaat om het KNMI als leverancier van weerinformatie:
https://fd.nl/opinie/1544344/soms-is-de-overheid-beter-en-goedkoper
Dit vanwege de uitspraak van de rechter over of de gratis KNMI-app niet oneerlijk concurreert met het door advertenties gedreven Buienradar:
Het KNMI is bij uitstek een voorbeeld van een gemeenschappelijk informatiegoed. Met gemeenschappelijk bedoel ik: hints naar wat economen noemen een 'publiek goed'. Wanneer was iets ook alweer een publiek goed? Wanneer het:
- niet-rivaliserend is, dat wil zeggen: als één iemand het weerbericht leest, dan is het weerbericht niet ineens op voor de volgende lezer
- niet-excludeerbaar is, dat wil zeggen: je kunt er niet met goed fatsoen een hekje omheen zetten en er dan geld voor vragen
In de afgelopen decennia hebben de technofeudalisten van Sillicon Valley een echt, eerlijk, duurzaam en democratisch kapitalisme de keel doorgesneden, door overal waar je niet met goed fatsoen een hekje omheen kan zetten, juist wel een hek omheen te zetten. Dat was immers zo'n beetje les één van het boek Information Rules. A Strategic Guide to the Network Economy van Carl Shapiro en Hal Varian - dezelfde Hal Varian die Google adviseerde hoe ze met advertentieveilingen het snelste en effectiefste afscheid konden nemen van hun motto 'Don't be evil'
Het bijzondere van het KNMI is dat het gaat om een informatiegoed, niet een tastbaar publiek goed zoals 'drinkwater', of een dienst zoals 'onderwijs'. En kijken we eens naar hoe het gaat in de Verenigde Staten met dat soort gemeenschappelijke informatiegoederen, dan zien we dat er niet veel goeds van komt als we dat 'aan de markt' overlaten. Van de slecht functionerende 'Community Notes' op X en Facebook tot het creationisme wat nu de onderwijsstandaard is in Elon Musks Texas.
Buienradar mag het dan wel vervelend vinden dat ze een advertentievrije concurrent erbij hebben - maar de steeds verdergaande vershittering van gemeenschappelijke informatiegoederen in de Verenigde Staten laat zien dat de rechter hier goed geoordeeld heeft.
Is een terugkeer naar bedrijfslaboratoria zoals Philips’ Natlab nodig voor doorbraken?
Dat vroeg het FD onlangs:
Zoals het goede journalisten betaamt, lieten Pieter Couwenbergh en Bert van Dijk meerdere perspectieven aan het woord. In het artikel lees je dus 'ja', 'nee', 'misschien' en 'het kan ook anders'.
Maar het échte antwoord is natuurlijk een volmondig 'ja'. Andere politiek-economische ecosystemen, zoals bijvoorbeeld de Verenigde Staten en China, patenteren zich helemaal suf op zelfs de domste innovaties in de hoop dat er ergens in die patentenberg nog iets te monetariseren valt. Weet je nog toen Amazon de 1-Click-button probeerde te patenteren?
https://en.wikipedia.org/wiki/1-Click
Op zulk patentgeweld past maar één antwoord: fight fire with fire. Maar belangrijker nog: historisch-economen zijn het nog niet helemaal eens over de vraag: hoe komt het dat we anno 2025 zo ontzaglijk rijk zijn geworden, wereldwijd? Het korte antwoord was: de Industriële Revolutie, maar: wat was dan het geheime recept dat die Industriële Revolutie veroorzaakte?
De historisch econoom (tegenwoordig heet het 'cliometrie', dacht ik) J. Bradford DeLong geeft in Slouching Towards Utopia een bijzonder antwoord: het waren grote corporaties, met een eigen research afdeling, en een stevige consumentenmarketingafdeling, vanaf ongeveer 1870. Precies bedrijven zoals Philips dus. MET NatLab.
Battle of the billionaires, part two!
In november 2024 was De Volkskrant de enige Nederlandse krant die correct het geheim van Donald Trumps electoraal succes wist te duiden.
Want zijn geheime recept is niet dat hij leunt op een giftige cocktail van Russische desinformatie-campagnes en Fox News.
Zijn geheime recept is niet dat hij iets primitiefs aanboort bij de kiezer, waardoor zelfs de Latino's die hij beledigt, graag op hem stemmen.
Nee: zijn geheime recept komt uit het showworstelen. Dat geheime recept heet 'kayfabe', en De Volkskrant legt precies uit wat dat betekent:
Trump staat hiermee in een eeuwenlange Amerikaanse politieke traditie, waarbij showmanship (dat woord is onvertaalbaar - showman-schap? Ron-Brandsteder-zijn? btw: RIP Ron Brandsteder, wat een geweldige shows hebben we aan jou te danken!!!) compleet het politieke vakmanschap overschaduwt. Een manier van politiek bedrijven die al eind negentiende eeuw was geperfectioneerd door circusdirecteur P.T. Barnum:
https://en.wikipedia.org/wiki/P._T._Barnum#Role_in_politics
Één van Trumps meest legendarische moves was, ruim vóór de verkiezingsstrijd tegen Hillary Clinton, de 'Battle of the Billionaires'. Het verhaal is een volledig geënsceneerde, maar ongelooflijke, publieke vernedering van de eigenaar van het Amerikaanse showworstelen, Vince McMahon. Kijk het hier na, op eigen risico:
https://www.youtube.com/watch?v=vVeVcVBW_CE
Waarom ik dit nu post: terwijl jij dit leest vindt er een tweede Battle of the Billionaires plaats. Het is net zo'n geënsceneerde bitch-fight als de originele Battle of the Billionaires, met maar twee verschillen:
- Het zijn andere (deze keer echte!) miljardairs
- Ze vechten niet met slecht acteerwerk, maar met een leger aan advocaten en 'durfinvesteerders'
Ik heb het natuurlijk over de ruzie die ontstond tussen Elon Musk en Sam Altman, toen die eerste een vijandig overnamebod deed op het OpenAI van de tweede. Lees het hier in het FD, maar hou in gedachten: dit is allemaal 'kayfabe', niets meer dan een volgende circusact in het grote rad dat Big Tech uit het Amerikaanse Sillicon Valley ons al decennia voor ogen draait: