Over vredesmissies en struikeldraadmissies
Ik wist wel dat die specialisatie Internationale Betrekkingen van me ooit van pas zou komen! Want kijk: in de korte tijd dat Trump nu aan de knoppen zitten, heeft hij Oekraïne bij het grofvuil gezet, Europa in de verkoop gedaan en de NAVO ontmanteld. Help! Wat moeten we nu doen?
Bij mijn studie vroeger kwamen dit soort vragen vaak aan de orde. Alleen wilde niemand buiten mijn werkgroepen en hoorcolleges om ooit serieus overwegen wat er zou gebeuren als de VS zich zou terugtrekken uit onze 'transatlantische broederschap'. Dat gebeurt toch niet!
Nou ja, dat is dus 'de facto' gebeurd. De facto - niet 'de jure' dus. De Trump- en Musk-fanboys mogen in de comments uitleggen dat ze alleen maar bedoelden dat Europa wat 'volwassener' moet omgaan met haar eigen veiligheidsbeleid. En dat de VS heus nog de Pax Americana garandeert.
Maar wie gelooft dat nog? Wie gelooft echt nog dat Trump de Baltische staten gaat helpen wanneer Poetin daar de grens overgaat? Wie dit nog gelooft is naïef, zegt ook Portugese oud-minister Bruno Maçaes:
Het probleem nu is dat wij Europeanen zó slecht gewend zijn een eerlijk en open gesprek met elkaar te voeren over defensie-vraagstukken, dat we snel verzanden in onbegrip. Zoiets valt ook Thijs Brocades Zaalberg op (hij is hoogleraar militaire geschiedenis aan de Universiteit Leiden en de Nederlandse Defensie Academie):
https://www.nrc.nl/nieuws/2025/02/20/militairen-naar-oekraine-dat-wordt-geen-vredesmissie-a4883809
Hij wijst er op dat als we nu praten over een Europese vredesmissie naar Oekraïne, dat eigenlijk geen 'vredesmissie' is. Die missie is een tripwire-missie, om Poetin af te schrikken. Zo'n struikeldraadmacht is een strategisch concept, dat politicologen en militair strategen in de afgelopen decennia met elkaar in werkgroepen en denktanks hebben uitgedacht. In het jargon van een strateeg is het een 'credible commitment': we laten aan Poetin zien dat we het menen als we zeggen dat hij geen hap meer van een soeverein land mag afpakken, door onze eigen jongens op die hap land te zetten. Als hij die hap dan toch wil, moet hij onze jongens doodmaken - en dan heeft hij het dus zeker weten met ons aan de stok.
Oei! 'onze jongens doodmaken' - dat wil je toch niet? Nee, dat wil ik zeker niet. Ik wil liever dat alle oorlogen nu, subiet, ophouden. Dat we alle zwaarden omsmelten tot ploegscharen. Maar als ik één ding heb geleerd van die slecht bezochte colleges van mensen die het beter weten, is het dit: echte bad guys hou je niet tegen met ploegscharen. Die hou je tegen door serieus terug te vechten. En vechten is lelijk, gemeen, pijnlijk en risicovol: je kunt ook verliezen.
Moeilijke kwesties dus, die moeilijker gemaakt worden omdat wij in Europa niet meer gewend zijn zo te denken. Laten we die keuzes niet nóg moeilijker maken door verwarrende termen te gebruiken.